12/2009 FORU LEGEA, azaroaren 19koa, pertsona transexualak genero-nortasunagatik ez baztertzeari eta haien eskubideak aitortzeari buruzkoa.
| Sección | I. Nafarroako Foru Komunitatea |
NAFARROAKO GOBERNUKO LEHENDAKARIA NAIZEN HONEK.
Aditzera ematen dut Nafarroako Parlamentuak onetsi duela honako,
FORU LEGEA, PERTSONA TRANSEXUALAK GENERO-NORTASUNAGATIK EZ BAZTERTZEARI ETA HAIEN ESKUBIDEAK AITORTZEARI BURUZKOA.
ZIOEN AZALPENA
Martxoaren 15ean, Diputatuen Kongresuak Pertsonen Sexuaren Aipamena Erregistro Zibilean Zuzentzea arautzen duen 3/2007 Legea onetsi zuen. Lege horren bidez, Estatuko legegileak, erregistroak eta tresna publikoak antolatzeko dituen eskumen esklusiboak erabiliz -1978ko Konstituzioaren 149.1.8 artikuluak esleitzen dizkion eskumenak-, espresuki arautu zituen bi egoera pertsonal, zeinak baitira transexualitatea eta genero-nortasuna, eta izaera bat, zeina baita pertsonaren sexua, hertsiki lotuta daudenak Nafarroako Zuzenbide Zibilean eta Espainiako gainerako zuzenbide zibil guztietan betidanik kontuan hartu diren eskubideekin, nortasunaren garapen librearekin, duintasunarekin eta intimitatearekin. Arautze partziala izan da, ordea; izan ere, soilik hartu dira kontuan Erregistro Zibilean pertsonaren sexuari buruzko inskripzioa aldatzeko beharrezkoak diren betekizunak.
Halaber, beharrezkoa da gogora ekartzea Espainiako Konstituzioaren 14. artikulua; horren arabera "espainiarrak legearen arabera berdinak dira, eta ezin da inolako bereizkeriarik egin jaiotza, arraza, sexu, erlijio, iritzi nahiz bestelako inguruabar edo egoera pertsonal edo sozialak aintzat hartuta".
Nafarroako ordenamendu juridikoaren interpretazioan eta aplikazioan oinarrituta, foru lege honen xedea da, aipatu lege xedapenak kontuan hartuta, transexualen izaera zehaztea, zalantzan jarri gabe, agerikoa denez, Estatuaren eskumena, arautzeko, erregistro zibilaren arloan, transexualek sexua eta izena aldatzeko bete behar dituzten baldintzak.
Edonola ere, foru lege honetan ez da zehazten zein kasutan alda daitekeen erregistroko izena; aldiz, zehazten du legegilearentzat zer den pertsona transexual bat eta nola egiaztatzen den izaera hori, foru lege honetan ezartzen diren eskubideak eraginkorrak izan daitezen Nafarroako Foru Komunitatearen eskumen-esparruan.
Horrekin lotuta, Orientazio sexualari edo genero-nortasunari buruzko giza eskubideen nazioarteko legeria aplikatzearen gaineko Yogyakartako printzipioen sarreran aipatzen denez -printzipio horiek 2007ko martxoaren 26an aurkeztu ziren, Genevan (Suitza) egin zen Nazio Batuen Erakundearen Giza Eskubideen Kontseiluaren laugarren bilkuraren barruan, Legelarien Nazioarteko Batzordeak eta Giza Eskubideen Nazioarteko Zerbitzuak proposatuta-, gaur egun estatu askok dituzte berdintasunerako eta diskriminaziorik ezerako eskubideak bermatzen dituzten legeak eta konstituzioak, sexuagatiko, sexu-orientazioagatiko edo genero-nortasunagatiko bereizketarik gabe.
Sexua, eta hori hartu behar dugu abiapuntu, jaiotzeko unean izaten diren kanpoko organo genitalen ikuste hutsetik harago doa: zientzia modernoak erakutsi duenez, errealitate konplexua da, kromosomekin, gonadenik eta hormonekin, besteak beste, zerikusia duten gertakarien kate baten ondorio. Gertakari horiek, elkarren segidan, zehazten dituzte gizonezkoak edo emakumezkoak bezala ezagutzen ditugunak. Bestetik, batzuetan gertakarien kate horrek hausturak eta bereizketak izaten ditu, eta horren emaitza izaten da bi sexuen ezaugarri gurutzatuak dituzten pertsonak izatea. Alabaina, intersexualitatea agertzen bada ere neurri batean edo bestean bi sexuen ezaugarri fisikoak dituzten pertsonetan, medikuntzak eta psikologiak egiaztatutako errealitatea da badirela zenbait pertsona, bilatzen dutenak beren kanpoko itxura fisikoa egokitzea berezko sentitzen duten sexura eta jaio zireneko unean zuten sexuaz bestea hartzen dute gizartearen aurrean, dirudienez erabaki hori hartzeko kanpoko arrazoi fisikorik gabe. Gertakari hori transexualitate izenez ezagutzen da, eta ez du aurrekoarekin zerikusirik.
Martxoaren 15eko 3/2007 Legeak honela definitu zuen transexualitatea: "hasieran inskribaturiko sexu morfologiko edo genero fisiologikoaren eta eskatzaileak sentitzen duen genero-nortasunaren edo sexu psikosozialaren arteko disonantzia egonkorra eta iraunkorra". Beraz, transexualitateak lotura du sexuaren kontzeptu ez erabat biologiko batekin -hala erabaki zuen aho batez Giza Eskubideen Europako Auzitegiak 2002ko bi epai garrantzitsutan-, baizik eta, batez ere, kontzeptu psikosozial batekin; izan ere, aitortzen da pertsonetan bere izaera egituratzen duten ezaugarri psikologikoak gailentzen direla azkenean, eta horiek direla giza adimenari eta espirituari lehentasuna ematen dietenak, edozein kontu fisikoren gainetik.
Izan ere, genero-nortasunaren kontzeptuak harremana du generoaren barneko eta norberaren bizipenarekin, pertsona bakoitzak bere sakonean sentitzen duen moduan, kontuan hartuta gorputzaren bizipen pertsonala eta generoaren bestelako adierazpenak, hala nola janzkera, hitz egiteko modua edo jokamoldea. Nortasun hori ez datorrenean bat jaiotzeko uneko sexuarekin -aipatu legea desadostasun horri buruzkoa da, hain zuzen-, bat ez-etortze horrekin batera agertzen da, eskuarki, beste sexuko pertsona bat bezala bizitzeko eta onartua izateko nahia, eta, horren ondorioz, norberaren gorputza aldatzeko nahia, metodo hormonal, kirurgiko edo bestelakoen bidez, berezkotzat hartzen den sexuarekin ahalik eta kongruenteen egiteko gorputz hori.
Orduan, gatazka sortzen da pertsonaren eta bere gorpuztasunaren eta bere ingurune pertsonalaren artean; izan ere, pertsona horren portaera berez justifikatzen duten ageriko zeinu fisikorik izan ezean, ingurukoek ezin dituzte ulertu bere jokamoldearen arrazoiak. Pertsona bakoitzaren idiosinkrasia islatuz, pertsona transexualaren jokabideak eta bilakaerak erakusten dute bizi duten borroka, hala bere burua ezagutzeko eta bere nortasuna onartzeko, nola sozialki garatzeko bere baitan egiazki sentitzen duen sexuaren arabera. Zailtasunak kontaezinak dira, eta prozesu horrek eragiten duen sufrimendua handia. Egiten den ahalegin normatibo orok prozesu hori errazteko balio behar du, eta ahalbidetu behar du pertsona ahalik eta trauma arinenarekin egokitzea pixkanaka eta bere giza ahalmenak erabat garatzea.
Hori dela eta, legegilearen ustez, urrats garrantzitsua da Diputatuen Kongresuak martxoaren 15eko 3/2007 Legea onetsi izana; izan ere, lege horrek ahalbidetu du pertsona horiek Erregistro Zibilean agertzen diren sexua eta izena aldatu ahal izatea, eta, horrela, errazagoa izatea pertsona horren izenean dauden administrazio-agiri guztiak bere egiazko genero-nortasunera egokitzea. Hala ere, pertsona transexualen egoeraren konplexutasunak Erregistroko esparrutik harago doan arreta integrala behar du: genero-nortasuna, nortasunaren eskubideen zati den aldetik, lotzen da pertsonaren duintasunerako eskubidearekin -Konstituzio Auzitegiak apirilaren 11ko 53/1985 epaiaren bidez horrela definitu zuen: "pertsonari datxekion balio espiritual eta morala, bereziki adierazten dena norberaren bizitzaren autodeterminazio kontziente eta arduratsuan, eta besteen aldetiko errespetu-nahia dakarrena"-, bai eta nortasunaren garapen libreari buruzko eskubideekin eta osasunerako, integritate psikofisikorako, intimitaterako eta norberaren irudirako eskubideekin ere.
Horrenbestez, legeak, lehenik eta behin, pertsona batek legezko sexua ondorio guztietarako aldatzeko duen borondatea aitortu ez ezik, orobat aitortu behar du pertsona transexualek badutela barru-barruko beharrizana, askatasunez adierazten denean, tratu mediko egokia jasotzeko eta fisikoki hartutako sexura ahalik eta gehien gerturatzeko.
Horrekin lotuta, pertsona transexualen osasuna zaintzeko laguntza integralak psikologiaren eta medikuntzaren arloan zehaztutako prozedura multzo bat biltzen du, pertsona transexualak lehen eta bigarren mailako sexu-ezaugarriak bere genero-nortasunera egokitu ahal izateko, kasuaren arabera, kontuan hartuta, agerikoa baita, pertsona transexualen artean askotariko jokamolde eta erantzunak izaten direla.
Pertsona transexual guztiek ez dute modu berean bizitzen beren transexualitatea; horrenbestez, egiten den esku-hartzea ezin da homogeneoa izan eta, horrekin lotuta...
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba