21/2019 FORU LEGEA, apirilaren 4koa, Nafarroako Foru Zuzenbide Zibilaren Konpilazioa edo Foru Berria aldatu eta eguneratzekoa.
| Sección | I. Nafarroako Foru Komunitatea |
NAFARROAKO FORU KOMUNITATEKO LEHENDAKARIA NAIZEN HONEK.
Aditzera ematen dut Nafarroako Parlamentuak onetsi duela honako:
FORU LEGEA, NAFARROAKO FORU ZUZENBIDE ZIBILAREN KONPILAZIOA EDO FORU BERRIA ALDATU ETA EGUNERATZEKOA.
ATARIKOA
I.–Foru Berria eguneratzea, hura Nafarroako errealitate sozialera irekiz eta hurbilduz, du foru lege honek helburu.
Nafarroako Foru Zuzenbide Zibilari buruzko Konpilazioa edo Foru Berria testu oso bat da, eta barne hartzen dituen xedapenak tradizionalki zuzenbide zibila edo pribatua osatu duten gai guztiei buruzkoak dira: pertsona, familia, oinordetzak, jabetza eta kontratuak.
Osoa izateko duen helburua agerikoa izan da 1973an sortu zenetik.
Apirilaren 1eko 5/1987 Foru Legea aldarrikatu zenetik, zeinak Konstituzioaren araubidera egokitzearren testua aldatu baitzion, jada 32 urte igaro dira, esanda utzi zen arren erreforma hura mugatua eta presazkoa zela, eta beharrezkoa zela azterlan sakon bat egin eta testua osorik egokitzea (maiatzaren 11ko 11/1988 Foru Agindua).
Urte hauetan guztietan zehar Nafarroako gizarteak aldaketa sakonak izan ditu pertsonaren, familiaren eta ekonomiaren arloetan, baina horrek ez du isla egokia izan bertako zuzenbide pribatuan, eta, ondorioz, gizartearen errealitatea eta haren erakundeen araubidea elkarrengandik urrunduz joan dira.
Egun, nafar asko halako egoera juridikoei aurre egin beharrean suertatzen dira beren esparru pribatuan, batez ere familiarenean, non Foru Berriaren testuan behar bezalako konponbiderik aurkitzen ez duten; izan ere, Foru Berriak ardatz gisa darabilen bizi-ereduan gaur egun pertsona gehienek ez dute beren tokia aurkitzen eta, ondorioz, eredu horren aplikazio-eremutik at gelditzen dira.
Nafarroako Parlamentua ohartua da zuzenbidearen eremu honetan konponbideak bilatzeko beharraz; halere, urte hauetan hautatu du auziari modu puntualean ekitea, lege berezien teknikaren bidez. Horiek, baina, ez dute lortu zuzenbide zibila bere gizarteari guztiz, artez eta asegarritasunez hurbilaraztea. Eta hala, aldarrikatu zen azkenekoan, zeina baita martxoaren 17ko 3/2011 Foru Legea, adingabeko seme-alaben zaintzari buruzkoa, nolabait aitortu zuen helburu hori lortzeko modua Foru Berriaren erreforma zela, hura baita “horrelako aldaketa baten esparru naturala, gainerako instituzioekin integratuta sistema koherente bat osatu behar baitu”.
Beraz, Forua Nafarroako gizarteari hurbiltzeko, beharrezkoa da bestelako bizi-ereduei ireki dakien; horietan, orain arte erakunde juridiko izan den Etxea eta haren printzipioak, askatasun zibilaren luze-zabalaren oinarri izan baita Nafarroako ordenamendu juridikoan, protagonismoa utzi behar dio askatasun horren titular den Pertsonari, eta modua eman behar dio, askatasun horren egikaritzean, bestelako bizi-hautuak egiteko, isla eta erantzun juridikoa ere baiki izanen dutenak.
Nafarroako Foru Komunitateak eskumen esklusibo historikoa du foru-zuzenbide zibilaren arloan eta, beraz, hura mantendu, aldatu eta garatzekoa, baita zuzenbide substantibo horretatik eratorritako prozesu-arauak tankeratzekoa ere, hala xedaturik dagoenez Espainiako Konstituzioaren lehen xedapen gehigarrian eta 149.1.6 eta 8. artikuluetan, eta Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoaren 48. 48.1 eta 2 artikuluan.
Foru lege hau ematen da eskumen hori egikarituz, Konpilazioa edo Foru Berria eguneratze aldera, xede horrekin bertako erakundeak aldatuz eta garatuz eta ondorio gisa arautuz zuzenean eta substantzialki haiekin lotuta daudenak eta Foru Berriaren testuan jada jasota daudenetatik nahitaez eratorriak direnak, betiere jarraituz Nafarroako foru-zuzenbidea gidatzen duten printzipio bereizgarriei.
Eguneratze honen helburua da pertsona guztiak babestea haien banakotasunean eta haien familiarteko, bizikidetzako eta ondarezko harreman pribatuetan, oinarri hartuta haien askatasun zibila errespetatzea -eta arreta berezia jarrita adingabetasunari, desgaitasunari, mendekotasunari, adin-nagusitasunari edo hala behar duen beste edozein bizi-egoerari-, eta Foru Berriaren ardatza izatera igaro da. Foru Berriak lehen zituen 596 legeak mantentzen ditu, baina, orain, banatuta, atariko liburu batean eta lau liburutan.
II.–Atariko liburua.
1. Eguneratze-asmoari lehenbiziko legetik ekiten zaio, zeinak islatzen baitu, Konpilazio kontzeptua mantenduta, Nafarroako gizarte-errealitatera egokitu dela, eta aurreikusten baitu eguneraturik txertatzea haren testuan, kokagune naturala delakoan, jadanik lege berezien bidez araututako zenbait erakunde.
Modu korrelatiboan, Nafarroako tradizio juridikoaren arau- eta integratze-eraginkortasunari eusten zaio, jatorri gisa legeak berak aipatutako testu historikoak dituzten erakundeetan. Multzo horretatik zuzenbide historikoko zenbait arau kendu dira; zehazki, toki-foruak eta Foru Murriztua. Ezin ukatuzkoa da arau horiek iragan historikoan Nafarroako tradizio juridikoan izan duten eragina. Alabaina, iturrien interpretazioak ezinbestez izan behar duen berme juridikoak oinarria ematen du ez daitezen hertsiki halakotzat zerrendatuak izan, ezen toki-foruei testu-kritika muntadunak egin izan zaizkie, zenbait kasutan aizunduak izan direla demostratu dutenak; eta, Foru Murriztuari dagokionez, kontua da ez zela aldarrikatua izatera iritsi.
Nafarroako zuzenbidearen iturriek beren lehentasun-hurrenkerari eusten diote, eta ohiturak lehen iturri gisa dirau, nafar identitatearen sinbolo gisa eta bertako ordenamendu juridikoaren barne-koherentziaren agerpen gisa, zeinaren ezaugarri baitira Konpilazioko legeek duten hautazkotasun-izaera, askatasun zibilarekiko begirunea eta “paramiento”aren gailentasuna.
Nahiz eta Nafarroaren eskumena babestearen helburua gaur den egunean jadanik ez izan ohitura lehen iturri izatearen zergatiaren parte, ohiturak ez dio utzi arau-sorburu eta erakunde-erreformarako metodo izateari, betiere erantzuten baldin badio ikusmolde dinamizatzaile eta unean uneko errealitate sozialaren araberako bati, eta ezertan ukitu gabe, gainera, izan behar dituen mugapenak.
Mugapenak direla-eta, baina “paramiento”arenak direnez bezainbatean, 7. legeak “ordena publiko”aren kontzeptualizazio ireki bati abegi egiten dio, halako moldez non aintzat hartzen baititu pertsona guztien, eta ez soilik herritarren, oinarrizko eskubide eta askatasunak, nazioarteko testuei jarraituz.
2. Nafarroako forudunaren izaerari, Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoaren 5.3 artikuluaren araberako terminologiarekin bat, beste testu eta erregulazio bat eskaini zaizkio II. tituluan; abiapuntua da Estatuak eskumen esklusiboa duela auzotasun zibilaren arloan, eta jasotzen du Konstituzioaren doktrinan bildutako “ordenamenduen arteko parekotasun” printzipioa.
3. Izen berri batekin, “Eskubideen egikaritzea eta borondate-deklarazioak”, III. tituluak bere edukia deskribatzen du bere ordena sistematikoaren aldaketa baten bidez. Horren barrenean, nabarmentzekoa da “deuseztasun, deuseztagarritasun eta hutsalketaren” eta “borondate akatsen” arteko desberdintzapena: 19. legean gaitasunaren ikuspuntutik tratatu da; 20. legean, borondatea baliogabetzen duen akatsaren ikuspuntutik; 21. legean, horiei erantsi zaie modalitate bat, zaurgarritasun edo mendekotasun egoeran daudenak babestera bideratua -bidegabeko eragina eta eraginaren abusua-, populazioaren zahartzearen ondorioz gizartean presentzia handia duena, baina kasu horietara soilik mugatzen ez dena aplikatzen ahal baitzaio mendekotasun faktikoa dagoen beste edozein egoerari.
4. IV. titulua, konpilatzaileek taxutu zuten horretan, mugatzen da, erregulazio osoan, preskripzio azkentzailera; hortaz, eskuratze-preskripzioa arautzeko kokaleku sistematikoa, orain ere, hirugarren liburua da, nahiz eta iraungitzea ere hartzen duen (lehen 26. legean aipatu besterik ez zen egiten), eta igaro den titulu horren II. kapitulua osatzera, zeinak 38.etik 41.era bitarteko legeak jasotzen dituen.
Preskripzio epeak oro har hirura murriztu dira: 1, 5, eta 10 urte. Horrekin, heldu egiten zaio Europako herrialdeetan eta beste zuzenbide berezi batzuetan jada ezarritako joera bateratzaileari, nahiz eta, salbuespenez, 4 urtekoa izaten jarraituko duen deuseztagarritasunari eta hutsalketari dagokienak, eta 20 urtekoa, akzio hipotekarioari dagokionak. Horrekin batera, 30 urteko gehieneko preskripzio-epea ezartzen da, kontuan hartu gabe gerta litezkeen geldiarazte- edo etete-gorabeherak. Deusetan ukatu gabe, gainera, esanbidez arautzea akzio gehienen “dies a quo” eguna, printzipio orokor gisa ezartzen da ezagungarritasuna. Preskripzioari uko egiteari dagokionez, aukera gisa egituratu da, baina hala ere ezarri da garaiz aurretik uko egitearen deuseztasuna, eta hirugarrenen eskubideak zaintzen dira. Xeheki arautzen dira preskripzioa geldiarazteko eta eteteko arrazoiak, eta jasotzen dira jurisprudentzia finkatuak preskribaezin deklaratutako akzioak.
Iraungitzeari dagokionez, hori arautzen duten lege berrietan zerrendatzen dira Foru Berrian zehar aurreikusitako iraungitze-epe desberdinak, eta jasotzen da auzitegiek ofizioz hautematea, baita etetea ere.
III.–Lehenbiziko liburua.
Lehenbiziko liburua deitzen da eta jasotzen ditu bertan arautzen diren instituzio guztiak, orain emandako ordenan: “Pertsonak, familia eta Etxe Nafarra”. Antolaketa berrian, liburuak hamaika titulu ditu.
1. I. titulua orain hiru kapitulutan banatzen da, bereiz arautzeko Foru Berriak aitortutako pertsona juridikoak, familian desgaitasuna edo mendekotasuna duten pertsonen ondare bereziki babestuen figura berria, eta nortasunik gabeko enteak.
Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko Lege Organikoa aldarrikatu ondoren, Konpilazioak orain arte jasotzen zuen pertsonifikazio juridiko publikoen zerrenda ez zegoen denbora gehiagoz mantentzeko beharrik, kasuko administrazio-legeetan jaso baita haien araubidea. Hura ezabatzearekin, lege bakar bat baizik ez da beharrezkoa gertatzen, zerrendatzearren zein diren Konpilazioak berak nortasun juridikoa aitortzen dienak.
Fundazioek erregulazio berria...
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba