5/2010 FORU LEGEA, apirilaren 6koa, Irisgarritasun Unibertsalari eta Ororentzako Diseinuari buruzkoa.

SecciónI. Nafarroako Foru Komunitatea

NAFARROAKO GOBERNUKO LEHENDAKARIA NAIZEN HONEK,

Aditzera ematen dut Nafarroako Parlamentuak onetsi duela honako,

IRISGARRITASUN UNIBERTSALARI ETA ORORENTZAKO DISEINUARI BURUZKO FORU LEGEA.

ZIOEN AZALPENA

Ezgaitasunen bat duten pertsonek talde hetereogeneo bat osatzen dute, baina horiek guztiek komunean dute, neurri batean edo bestean, berme osagarriak behar izatea eskubide guztiak baliatuz bizi ahal izateko edota gainerako herritarren baldintza berdinetan parte hartu ahal izateko bizitza ekonomiko, sozial eta kulturalean.

Foru lege hau onestea justifikatzen duten arrazoiak dira gizartean desberdintasunek bere horretan dirautela, nahiz eta Konstituzioak ezbairik gabeko aldarrikapenak egiten dituen eta ahalegin handia egin den oraindik indarrean dagoen legean oinarrituta; eta are garrantzitsuagoa dena, "ezgaitasuna" ulertzeko moduan izandako aldaketa eta, ondorioz, ikuspegi eta estrategia berrien sorrera.

Izan ere, gaur egun jakina da ezgaitasunen bat duen pertsona batek jasan behar izaten dituen oztopoen jatorria pertsona horrek dituen zailtasunetan dagoela, baina baita ere, eta batez ere, pertsona ertainen neurrira eginiko gizartean bertan ezartzen diren oztopo eta mugetan ere, herritar horien erabateko parte-hartzea eragozten baitute.

Hori horrela izanik, beharrezkoa da esku-hartze estrategiak diseinatu eta abian jartzea, aldi berean eragiteko baldintza pertsonaletan eta inguruari buruzko baldintzetan.

Ikuspegi horrekin lotuta, badira bi esku-hartze estrategia, nahiko berriak direnak eta, jatorri desberdinak izan arren, pixkanaka bat egiten ari direnak, hala nola bereizkeriaren kontrako borroka eta irisgarritasun unibertsala.

Bereizkeriaren kontrako borrokaren estrategia sartzen da zenbait gutxiengok tratu berdintasuna eta aukera berdinatasunerako eskubidea lortzeko eginiko bide luzean.

Irisgarritasun unibertsala nahitaezko baldintza da gizartea osatzen duten pertsona guztiek aukera-berdintasunean beren eskubideak erabili ahal izateko, eta haien giza duintasunaren nahiz beren nortasunaren garapen aske eta osoa erdiesteko.

Hogei urte baino gehiago igaro dira oztopo fisikoak eta zentzumenezkoak kentzeari buruzko Foru Legea onetsi zenetik eta, hori dela eta, beharrezkoa da beste arau bat onestea, hura ordezkatuko duena eta ezgaitasunen bat duten pertsonen normalizaziorako eta gizarte integraziorako politikei bultzada emanen diena.

Gaur egun, aipatu eskubide eta askatasun horiek dira ezgaitasunaren arloko jardueren ildo nagusietako bat; halaxe aitortzen da Ezgaitasunen bat duten pertsonen aukera berdintasunerako, bereizkeriarik ezerako eta nonahi ibiltzeko aukeretarako abenduaren 2ko 51/2003 Legean, hura garatzen duten erregelamenduetan eta Ezgaitasunak dituzten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Konbentzioan, zeina Espainian indarrean sartu baitzen 2008ko maiatzaren 3an eta Nafarroako Parlamentuak berretsi baitzuen urte bereko irailaren 15ean.

1978ko Espainiako Konstituzioak bere artikuluetan zehar zenbait arau jasotzen ditu, zeinetan hainbat modutan defendatzen eta babesten baitira pertsona guztien eskubideak, edozein dela ere pertsona horien egoera fisikoa, mentala edo soziala.

Horrela, 1. artikuluak herritar guztien berdintasuna eta askatasuna ezartzen ditu, zuzenbide-estatu sozial eta demokratikoaren esparruan.

9.2 artikuluak botere publikoak behartzen ditu bideak jartzera norbanakoen nahiz taldeen askatasuna eta berdintasuna bene-benetakoak izan daitezen; askatasun eta berdintasun xede hori galarazten edo osotara garatzea zailtzen duten oztopoak kentzera, eta herritar guztiei aukera egokia ematera bizitza politiko, ekonomiko, kultural eta sozialean parte hartzeko.

Horrela, bada, askatasun eta berdintasun printzipioa irisgarritasun unibertsalarekin elkartu behar da, zeren eta, zenbait kasutan, bata ezin baita bestea gabe existitu.

Bestalde, Konstituzioko 49. artikuluaren arabera, botere publikoek aurreikuspen, tratamendu, errehabilitazio eta gizarteratze politika eginen dute gutxitu fisiko, sentsorial eta psikikoei dagokienez; beharrezkoa duten laguntza espezializatua emanen diete, eta bereziki babestuko dituzte titulu horrek herritarrei ematen dizkien eskubideak gozatu ahal izan ditzaten.

Konstituzioko 10. artikuluak ezartzen du ezen Konstituzioak aitortzen dituen oinarrizko eskubideei eta askatasunei dagozkien arauak interpretatzeko orduan, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsalari eta gai honetan Espainiak berretsiak dituen nazioarteko tratatu eta hitzarmenei begiratuko zaiela.

Azken puntu horri dagokionez, azpimarratu beharrekoa da gai hau garatzen duen nazioarteko araudia. Besteak beste, aipatzekoa da Ezgaitasunak dituzten Pertsonen Eskubideei buruzko Nazio Batuen Nazioarteko Konbentzioa, 2006ko abenduaren 13koa, gure herrian barne-zuzenbidea dena, zeinak babestu eta bermatu egiten baititu ezgaitasunen bat duten pertsonen eskubideak bizitzako arlo guztietan, hezkuntza, osasuna, lana, kultura, aisia, parte-hartze sozial eta ekonomikoa, eta irisgarritasuna azaltzen baitu arlo guztietara hedatzen den zeharkako elementu gisa. Garrantzi berezia hartzen du lanabes juridiko honek, aitortzen baitu zer garrantzia duen ingurune fisiko, sozial, ekonomiko eta kulturalaren, osasunaren, hezkuntzaren, informazioaren eta komunikazioen irisgarritasunak, ezgaitasunen bat duten pertsonek osoki baliatu ahal izan ditzaten giza eskubide eta funtsezko askatasun guztiak.

Nazioarteko arau horretako 2. artikuluak "komunikazio" gisa definitzen ditu ondokoak: lengoaiak, testu-bistaratzea, braille-a, ukipen bidezko komunikazioa, makrotipoak, irisgarritasun errazeko multimedia-gailuak, idatzizko lengoaia, entzumen-sistemak, lengoaia sinplea, ahots digitalizatuaren bidezko bitartekoak eta bestelakoak, komunikazioa areagotzeko bitartekoak eta formatuak, edo ordezko komunikazio-bitartekoak, informazioaren teknologia eta irisgarritasun errazeko komunikazioak barne. "Arrazoizko egokitzapen" gisa, berriz, ondokoak: beharrezko eta egoki diren aldaketak eta egokitzapenak, zama neurrigabea edo behar ez bezalakoa ekartzen ez dutenak, eta kasu zehatz batean beharrezkoak direnean, ezgaitasunen bat duten pertsonei giza eskubide eta funtsezko askatasun guztien gozamena edo erabilera bermatzeko. "Diseinu unibertsal" gisa definitzen ditu, azkenik, produktu, ingurune, programa eta zerbitzuak diseinatzea, pertsona guztiek erabili ahal izateko modukoak, egokitzapenik edo diseinu espezializaturik behar gabe, ahal den neurrian, eta oinarrizko elementutzat jotzen ditu erabateko irisgarritasuna lortzeko eta, horrela, irisgarritasun unibertsala konbentzioaren printzipio orokorretako bat dela aitortzeko.

Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeari buruzko abuztuaren 10eko 13/1982 Lege Organikoak, 44. artikuluko 1. eta 2. idatz-zatietan, Nafarroako Foru Komunitateari eskumen osoa eman zion lurralde antolamendu, hirigintza eta etxebizitzaren arloan, bai eta erkidegoan interesa eta eragina duten herrilanen arloan ere. Halaber, 49.1.f) artikuluan eskumen osoa eman zion foru erkidegoko garraioaren arloan, eta artikulu bereko b) letran eskumen osoa ematen zaio Foru Komunitateko funtzionario publikoen estatutu-araubidearen arloan, Estatuko oinarrizko legeriak funtzionario publikoei onartzen dizkien funtsezko eskubide eta betebeharrak errespetatuz.

Bestalde, 55.1 artikuluan ezartzen denez, Nafarroari dagokio soinuen eta telebista seinaleen irrati-hedapenaren araubideari buruzko legegintza garapena egin eta betearaztea, Irrati eta Telebistaren Estatutu Juridikoa arautzeko Legeak ezarri bezalako kasu eta moduetan, eta, era berean, 56.1.b) artikuluan ezartzen da Nafarroari dagokiola, Konstituzioak xedatutako moduan, industria gaiei buruzko eskumen osoa.

Foru lege honen bidez zenbait kontzepturen berrikusketa sakona egiten da. Hala, ezgaitasunen bat duen pertsonaren kontzeptuak ordezkatuko du lehengo terminologia, argituz egoera hori, norbanakoaren faktoreez gain, inguru sozialaren ondorio ere badela, giza eskubideek berezkoak dituzten balio jakin batzuk bere egiten dituen "sozial" deituriko arreta ereduaren arabera.

Irisgarritasun unibertsala, ororentzako diseinua, gizarteratzea bizitza politikoan, ekonomikoan, kulturalean eta sozialean, aukera-berdintasuna, bizitza beregaina, elkarrizketa zibila, arrazoizko egokitzapenak, normalizazioa eta zeharkakotasuna: guztiak ere indarrez agertzen diren kontzeptu eta printzipioak dira, nazioarteko ezgaitasun-politika berriei gehiago egokitzen zaien esanahia daukatenak, eta printzipio modernoagoak hartzen dituztenak, ezgaitasunen bat daukaten pertsonei buruzko ikusmolde berriari loturikoak.

Halaber, foru legearen xedean sartuko dira ere orain arte indarrean egon den Oztopo Fisiko eta Zentzumenezkoei buruzko 1988ko Legean jasotzen ez diren zenbait alor; hain zuzen, informazioaren gizartearekin eta telekomunikazioekin zerikusia duen alorrera, bai eta administrazio publikoen ondasunak eta zerbitzuak eskuratzearekin zerikusia duen alorrera ere.

Foru lege honen xedea da ongizate orokorraren maila igotzea eta xedapenak eta arauak ezartzea, irisgarritasun unibertsala eta ororentzako diseinua errazteko, herritar guztiek ingurune, ondasun eta zerbitzuak erabiltzeari dagokionez.

Foru lege...

Para continuar leyendo

Solicita tu prueba

VLEX utiliza cookies de inicio de sesión para aportarte una mejor experiencia de navegación. Si haces click en 'Aceptar' o continúas navegando por esta web consideramos que aceptas nuestra política de cookies. ACEPTAR